Trải qua nhiều cuộc chiến tranh, đất đai và con người Việt Nam đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi bom, mìn, vật nổ. Theo số liệu tổng kết của Báo cáo của Chương trình hành động quốc gia cho thấy sau chiến tranh riêng số liệu đạn dược do Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam là 15,35 triệu tấn. Số lượng bom mìn, vật nổ còn sót lại ước tính khoảng 800 ngàn tấn. Kết quả cập nhật mới nhất của Dự án Điều tra lập bản đồ bom mìn trên toàn quốc (trên đất liền trừ 6 tỉnh miền Trung đã được điều tra xong trước đây bằng tài trợ của tổ chức VVAF, các tỉnh còn lại đã được triển khai bằng nguồn vốn của Chính phủ Việt Nam), diện tích trên đất liền hiện còn đang bị ô nhiễm bom, mìn, vật nổ sau chiến tranh vào khoảng 6,6 triệu ha,chiếm trên 21% diện tích đất nước bị ô nhiễm bởi 800.000 tấn bom mìn các loại, chưa kể số còn sót lại trên biển. Trung bình mỗi năm, có hơn 150.000 người chết, 2.270 người bị thương do bom mìn vật nổ.
Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền phát biểu chỉ đạo
Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền nhấn mạnh, Chính phủ Việt Nam đã đặc biệt quan tâm khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh thông qua việc ban hành nhiều chính sách, cơ chế phù hợp, hằng năm chi hàng nghìn tỷ đồng để khắc phục hậu quả bom, mìn. Bằng sự nỗ lực của các bộ, ban, ngành, địa phương, của toàn xã hội, sự hợp tác giúp đỡ của cộng đồng quốc tế, công tác khắc phục hậu quả bom, mìn, vật nổ sau chiến tranh ở Việt Nam đã đạt được kết quả quan trọng. Công tác điều tra, khảo sát lập bản đồ ô nhiễm bom, mìn, vật nổ được triển khai tích cực và đã xây dựng cơ sở dữ liệu và cập nhật, chia sẻ thông tin về thực trạng bom, mìn, vật nổ còn sót lại trên cả nước, ở từng địa phương để Chính phủ có chủ trương, chính sách, biện pháp chỉ đạo các bộ, ban, ngành và kêu gọi sự hỗ trợ từ nước ngoài, các tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, giáo dục, phòng tránh hiểm họa bom, mìn được chú trọng, đặc biệt là đưa vào trong trường học, cộng đồng dân cư để nâng cao nhận thức cho người dân, góp phần làm giảm tai nạn do bom, mìn, vật nổ gây ra. Việt Nam cũng đã tích cực huy động các nguồn lực trong nước, quốc tế tích cực hỗ trợ nạn nhân bom, mìn. Ước tính 10 năm qua, các dự án do các tổ chức phi Chính phủ nước ngoài đã tài trợ trong lĩnh vực khắc phục hậu quả bom mìn có tổng giá trị ước đạt xấp xỉ 60 triệu USD, trong đó giá trị viện trợ trực tiếp cho các dự án khắc phục hậu quả bom mìn đạt khoảng 40 triệu USD.
Các đại biểu nghe chia sẻ về mô hình hỗ trợ nạn nhân bom mìn hòa nhập cộng đồng tại một số địa phương thí điểm
Với mục tiêu huy động mọi nguồn lực trong nước và quốc tế nhằm làm giảm bớt, tiến tới khắc phục hoàn toàn ảnh hưởng của bom, mìn, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; bảo đảm an toàn cho nhân dân; giúp đỡ nạn nhân bom mìn hòa nhập đời sống xã hội, ngày 21/4/2010, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 504/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh giai đoạn 2010 - 2025 (gọi tắt là Chương trình 504). Tiếp đó, việc thành lập Ban Chỉ đạo 504 và cơ chế hỗ trợ cho thấy sự ưu tiên cao độ của Chính phủ Việt Nam đối với vấn đề khắc phục hậu quả bom mìn. Xây dựng một cơ chế phối kết hợp mạnh mẽ, hoạt động hiệu quả là rất cần thiết để có thể huy động tối đa năng lực của Việt Nam và đối tác quốc tế khi phải đối mặt với những thách thức do bom mìn, vật nổ do chiến tranh để lại. Ngày 13/5/2013, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Kế hoạch thực hiện Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh giai đoạn 2013 - 2015.
Hội thảo có mặt một số trẻ em là nạn nhân của bom mìn, vật nổ
Đặc biệt, trong nhiều nhiệm vụ phải tiến hành theo Chương trình 504, việc thực hiện Dự án “Điều tra, lập bản đồ ô nhiễm bom, mìn toàn quốc” do Trung tâm Công nghệ xử lý bom mìn (Binh chủng Công binh – Bộ Quốc phòng) cùng Trung tâm Hành động khắc phục bom mìn Việt Nam (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) phối hợp thực hiện được xem là nhiệm vụ trước tiên, làm cơ sở cho thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ khác. Đến hết năm 2012, Chương trình 504 đã hoàn thành việc điều tra, lập bản đồ ô nhiễm bom, mìn tại 49/63 tỉnh, thành. Năm 2013, công tác điều tra, lập bản đồ được tiến hành ở 14 tỉnh phía Bắc (Quân khu 1 và Quân khu 2) với 2.424 xã. Phấn đấu đến hết năm 2013 sẽ hoàn thành dự án.
Để đẩy nhanh tiến độ khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh, cần sự vào cuộc tích cực của các Bộ, ngành, địa phương, huy động được nguồn vốn, nhân lực vật lực trong và ngoài nước để triển khai có hiệu quả các giải pháp. Theo đó, trọng tâm nhất vẫn là công tác truyền thông về phòng tránh tai nạn bom mìn, đặc biệt là ở các tỉnh bị ô nhiễm, ảnh hưởng nặng, qua đó nhằm nâng cao nhận thức cho người dân về phòng, tránh và khắc phục tai nạn, thương tích do bom mìn một cách hiệu quả, sâu rộng; Tăng cường sự phối hợp giữa các ngành chức năng, cơ quan chính quyền địa phương trong việc tiến hành khảo sát điều tra đánh giá chính xác thực trạng ảnh hưởng bom mìn tồn lưu trên toàn quốc. Xây dựng bản đồ tổng thể về tình trạng ô nhiễm bom mìn trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Xây dựng lộ trình khắc phục bom mìn, phân loại khu vực, địa phương ưu tiên xử lý; Xây dựng bộ quy chuẩn kĩ thuật quốc gia và thiết lập cơ sở quản lí dữ liệu liên quan và tổng hợp, thống kê hàng năm; Triển khai, xây dựng các mô hình, dự án hỗ trợ nạn nhân bom mìn tái hòa nhập cộng đồng; Kêu gọi và vận động các nước, các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi Chính phủ tài trợ để thực hiện dự án, tổ chức tiếp nhận, phối hợp với các cơ quan chức năng triển khai thực hiện dự án, quản lý nguồn tài trợ quốc tế và trực tiếp triển khai các hoạt động rà phá bom mìn sau chiến tranh.